Đào Duy Từ sinh năm 1572 và mất năm 1634. Tại tỉnh Thanh Hóa, quê hương ông, 24 năm trước, Hội Sử học Việt Nam và UBND tỉnh đã tổ chức hội thảo khoa học ghi nhận công lao và sự nghiệp của ông đối với lịch sử, văn hóa dân tộc. Nhân kỷ niệm 440 năm năm sinh của ông, xin nói về gia thế của ông qua hai cuốn gia phả họ Đào tại làng Cự Tài, huyện Hoài Nhơn.
Đất nước ta trải qua hơn bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước với bao thăng trầm, đầy biến cố nhưng cũng nhiều trang sử vẻ vang gắn liền với những anh hùng hào kiệt và di tích lịch sử. Đó là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam nói chung, của người dân Ninh Bình nói riêng. Trong đó, không thể không nói tới những người con thuộc dòng họ Đào - Đông Trang - Hoa Lư - Ninh Bình.
Sáng ngày 5/4/2014, dòng họ Đào tại xã Sơn Bằng, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh đã long trọng tổ chức đón nhận Bằng di tích văn hóa cấp Tỉnh nhà thờ Đào Doãn Thắng.
Từ trong những thập kỷ 90 - thế kỷ XX trở lại đây, trong xu thế chung tìm về tổ nguồn của các dòng họ ở Việt Nam, họ Đào cũng có các hoạt động tích cực như hình thành các ban liên lạc, tổ chức giỗ tổ, gặp mặt đầu xuân.
Phần họ Đào, ngoài 12 làng Đào xá ghi nhận trong sách này, có một làng Đào xá nổi tiếng về di chỉ trống đồng Đông Sơn và ngôi đình cổ kính nổi tiếng với tục bơi trải ở đầm Đào hiện thuộc huyện Tam Thanh tỉnh Phú Thọ. Ngoài ra còn có làng mang tên hai họ là:Đào Đặng ở Tiên Lữ, Hưng Yên và các làng mang tên Đào Ngõa, Đào Ninh, Đào Tân, Đào Trường, Đào Thịnh, Đào Xuyên…Người ta còn thấy có 15 tên làng xã khác bắt đầu bằng chữ Đào là hoa đào như:Đào Động, Đào Lâm, Đào Khê, Đào Viên v.v…Có thể liên quan đến họ Đào.
Lâu nay, mỗi khi nhắc đến cuộc dời đô lịch sử của Lý Công Uẩn tròn 10 thế kỷ trước, sử sách luôn đề cao vai trò của Thiền sư Vạn Hạnh. Nhưng gần đây, qua những công trình nghiên cứu lịch sử, những cuộc điền dã tại nhiều di tích để tìm kiếm tư liệu, các nhà nghiên cứu đã chứng minh được rằng, bên cạnh Thiền sư Vạn Hạnh còn có một vị danh tướng khác, chính ông là người đề ra những kế sách trong việc tôn Lý Công Uẩn lên ngôi vua, người giúp nhà Lý xây dựng triều đại thái bình thịnh trị và ông cũng là người có vai trò to lớn trong cuộc dời đô lịch sử từ Hoa Lư ra Thăng Long....
* Đào Cam Mộc, sinh năm 942, mất năm 1015 ở làng Lang Thôn, xã Định Tiến, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hoá. Qua những tài liệu tìm được cho thấy, Thái sư Á Vương Đào Cam Mộc là người có công trong việc tôn Lý Công Uẩn lên ngôi vua, là người đặt viên gạch đầu tiên xây dựng triều Lý - một triều đại thái bình thịnh trị trong lịch sử dân tộc. Ông cũng là người có những đóng góp cho cuộc dời đô lịch sử từ Hoa Lư ra Thăng Long. Ông được Lý Công Uẩn tặng đôi câu đối "Lý triều định đô vương tứ phúc/Đào trạng văn quan Quốc ân thân" để ghi nhận công lao của Ông một người họ Đào giúp vua, giúp nước.
Nguồn gốc Có thể nói rằng có rất ít tài liệu nào cho thấy gốc tích của dòng họ Đào ở Việt Nam, kể các trong các gia phả của các chi họ Đào lớn như ở Tĩnh Gia - Thanh Hóa, Đông Anh - Hà Nội, Thường Tín - Hà Tây, Hương Sơn và Đức Thọ - Hà Tĩnh, Giao Thủy - Nam Định, Khoái Châu - Hưng Yên... Mối quan hệ của dòng họ Đào ở Việt Nam với dòng họ Đào ở Trung Quốc cũng chưa được làm sáng tỏ. [sửa] Các dòng họ Đào ở Việt Nam